’s Avonds bij het diner een gehaktbal van een bord met een grote mortier prikken lijkt misschien een beetje ongezellig, maar tijdens de Eerste Wereldoorlog werd dit type borden met artillerie veelvuldig geproduceerd om te herinneren aan de slagkracht van het Duitse Keizerrijk. Ook te vertalen met: “De mijne is groter dan de jouwe”.
Toeval bestaat niet
Op dit bord van industrieel vervaardigd aardewerk is een Duitse soldaat met een geweer naast een hele grote mortiergranaat te zien. Er omheen zijn eikentakken geschilderd en onder het tafereel zijn de jaren 1914/16 genoteerd. Ook op de rand van het bord is eikenblad te zien. Waarschijnlijk is dit bord gemaakt in Duitsland, maar een merk ontbreekt. Alle decoratieve bestanddelen zijn zeker niet toevallig aan dit bord toegevoegd en ze hebben allemaal een symbolische waarde.
Eiken
Op de rand van het bord is eikenloof afgebeeld en ook naast het tafereel van de granaat en de soldaat zijn eikentakken te zien. Eikentakken en eikenblad waren veelgebruikte ornamenten in Duitsland en kwamen vanaf de negentiende eeuw op veel oorlogsmemorabilia voor. Dit had te maken met de stroming van de romantiek waarin de eikenkrans werd gezien als een typisch Germaans symbool. Door dit nationalistische verband werd het ook veel in militaire onderscheidingen gebruikt.
Bertha
De mortiergranaat die op dit bord naast de Duitse soldaat geschilderd is, wordt afgevuurd met een wapen dat de ‘Dikke Bertha’ wordt genoemd. De firma Krupp begon met de ontwikkeling van verplaatsbare mortieren vanaf 1900 wat de Duitsers een voorsprong gaf in WOI, aangezien ze hun zware wapens snel konden verplaatsen naar locaties waar gevochten werd. Op het projectiel staat 42 centimeter vermeld, wat de diameter oftewel het kaliber aangeeft. De Dikke Bertha schoot granaten met divers gewicht. Hier is waarschijnlijk het exemplaar van 1160 kg. afgebeeld, omdat dit type manshoog was. Het heeft grote schade aangericht bij de tegenstanders van het Duitse keizerrijk en werd daarom met trots afgebeeld op diverse objecten van aardewerk.
Krachtmeting
Het is duidelijk dat de Dikke Bertha het paradepaardje van de Duitse artillerie was, maar daarnaast doet de afbeelding voorkomen alsof er een waarschuwing gegeven wordt. Het beeld van de mortiergranaat naast de soldaat lijkt een dubbele lading te hebben: het militaire apparaat is niet alleen oppermachtig, het is groter dan de mens. En er bestaan meer versies van propagandaborden met de manshoge mortiergranaat. Zo zijn er bijvoorbeeld versies waarop de slagkracht van het rijk wordt gemanifesteerd met een aanvullende tekst: "Wer im Krieg will Unglück ha’n, Der fange mit den Deutschen an”. Dit kan ongeveer vertaald worden als: "Wie oorlog zoekt met de Duitsers, stort zichzelf in het ongeluk." Dus je kunt je afvragen voor wie deze boodschap bedoeld is: wie heeft eigenlijk de grootste?
Meer blogs over herinneringskeramiek uit de Eerste Wereldoorlog:
Herinneringsaardewerk: ter nagedachtenis aan vriend en vijand
Prelude Herinneringsaardewerk: ter nagedachtenis aan vriend en vijand
