Een bord aan de muur als herinnering aan een belangrijk moment: in ons digitale tijdperk, waarbij alle gebeurtenissen meteen online kunnen worden gezet, is een dergelijk voorwerp niet meer dan een 'vintage' snuisterij. Toch worden deze keramieken objecten veel verzameld. De nagedachtenis aan historische feiten lijkt juist de aantrekkingskracht van dit type keramiek te zijn.
Introductie
Als eerste is de definitie van herinneringsaardewerk van groot belang. Wat scharen we onder dit type? Moet er een tekst en historische gebeurtenis afgebeeld zijn? Intussen lijkt dit genre te zijn verweven met de productie van tinglazuur aardewerk (bijv. Delfts blauw). Bekende onderwerpen van herinneringsaardewerk zijn huwelijken en het koningshuis. Ook politieke en maatschappelijke onderwerpen komen regelmatig voor. In de twintigste eeuw zijn er in Nederland verschillende moderne en industriële keramiekproducenten zoals De Porceleyne Fles en de Société Céramique die borden en tegelseries maken met sociale onderwerpen uit de Eerste en Tweede Wereldoorlog. Deze borden kunnen gezien worden als de verhalenvertellers van deze zware tijden.
Afbeelding bord 'Slachtverbod': collectie Streekmuseum Jan Anderson, Vlaardingen
Maand van de Geschiedenis
Elk jaar wordt oktober uitgeroepen tot ‘Maand van de Geschiedenis’ en wordt daarbij een thema vastgesteld. Dit jaar zullen de activiteiten door de deelnemende instellingen en verenigingen worden georganiseerd rondom Vriend & Vijand. Dit maatschappelijke onderwerp is onder andere gekozen ter ere van de herdenking van de Eerste Wereldoorlog die 100 jaar geleden begon (1914 – 1918). Met een dergelijk onderwerp is de koppeling naar herinneringsaardewerk snel gemaakt. Veel verschillende keramiekvoorwerpen laten de maatschappelijke problemen rondom deze WOI zien: vluchtelingen, voedselschaarste en de neutrale positie van Nederland. Wat was de reden om juist in tijden van nood deze objecten te maken?
Meer
Deze tekst is slechts de eerste poging tot het kaderen van het onderwerp Vriend & Vijand op keramiek. Het is boeiend om alvast te bedenken dat politieke voorkeuren tegenwoordig niet meer worden uitgedragen door een tegel aan de muur, maar door het ‘liken’ van een pagina op Facebook. Af en toe een poster voor het raam behoort nog wel tot de mogelijkheden. Toch worden oranjememorabilia en geboortetegels nog steeds in grote hoeveelheden gemaakt, maar kan deze traditie nog eens 400 jaar mee? Behoudt herinneringsaardewerk haar aantrekkingskracht?
Meer over de geschiedenis op en over dit aardewerk tijdens de Nacht van de Geschiedenis van Schiedam!
